Plast je kat kleine beetjes, miauwt hij op de bak of zie je soms een roodspoortje in de urine? Dat zijn signalen die passen bij blaasgruis. In dit artikel lees je helder en rustig uitgelegd wat blaasgruis is, hoe je het herkent en wat je direct kunt doen. Je ontdekt de verschillen tussen struviet en calciumoxalaat, welke onderzoeken je dierenarts inzet en welke behandeling het beste past. Ook krijg je praktische adviezen om klachten te voorkomen en leer je wanneer je direct in actie moet komen.
Wat is blaasgruis bij de kat?
Blaasgruis bestaat uit microscopisch kleine kristallen die zich vormen in de urine. Als kristallen samenklonteren kunnen ze uitgroeien tot blaasstenen. De twee meest voorkomende soorten bij katten zijn struviet en calciumoxalaat. Struviet ontstaat vooral in minder zure (basische) urine, calciumoxalaat juist in zure, sterk geconcentreerde urine. Omdat katten van nature weinig drinken en vaak brokken krijgen, is hun urine regelmatig geconcentreerd, wat kristalvorming in de hand werkt. Het goede nieuws: met een gericht plan zijn de meeste katten goed te helpen.
Symptomen en alarmsignalen
Vroege signalen die je thuis ziet
Typische klachten zijn vaker naar de kattenbak gaan, persen zonder veel resultaat, pijn of mauwen bij het plassen en soms wat bloed in de urine. Sommige katten gaan in de bak liggen of likken overmatig aan de geslachtsdelen. Komt je kat plots vaker naast de bak terecht, dan kan dat passen bij blaasproblemen; lees meer over oorzaken en oplossingen bij plassen buiten de bak.
Plaskater: wanneer het acuut wordt
Bij katers kan gruis of een prop van slijm en kristallen de nauwe plasbuis verstoppen. Je ziet dan herhaaldelijk persen, onrust, kwijlen, braken of sloomheid, terwijl er geen of nauwelijks urine komt. Dit is levensbedreigend en vereist onmiddellijke dierenartszorg. Wacht in dit scenario nooit af.
Oorzaken en risicofactoren
Urineconcentratie en vochtinname
Een lage wateropname maakt urine geconcentreerd, waardoor mineralen sneller uitkristalliseren. Natvoer, extra drinkpunten en een drinkfontein helpen de urine te verdunnen en verlagen de kans op gruis.
Voeding en urine-pH
Voeding beïnvloedt zowel de concentratie als de pH van de urine. Struviet vormt zich gemakkelijker in basische urine; een dieet dat de urine licht verzuurt kan struviet oplossen. Calciumoxalaat vormt zich juist in zure, geconcentreerde urine en is niet oplosbaar met dieet; hier ligt de focus op voorkomen van terugkeer door geschikte voeding en voldoende vocht.
Stress en omgeving
Stress kan de blaaswand prikkelbaar maken en plasklachten uitlokken. Rust, voorspelbaarheid en een katvriendelijke inrichting helpen. Feromonen kunnen ondersteunend zijn; bekijk bijvoorbeeld hoe je stress kunt verminderen met feromoonondersteuning.
Individuele gevoeligheid
Sommige katten scheiden van nature meer bouwstoffen van kristallen uit of hebben anatomische kenmerken die risico verhogen. Kater zijn, te weinig beweging, overgewicht en binnenleven zonder voldoende prikkels kunnen bijdragen.
Diagnose: hoe stelt de dierenarts blaasgruis vast?
Urineonderzoek
Vers urinemonster is cruciaal: onder de microscoop wordt gekeken naar kristallen, bloedcellen, eiwit en de pH. Bij verdenking op een bacteriële component wordt urine gekweekt. Het is belangrijk om urine snel te beoordelen; bij afkoelen kunnen kristallen alsnog neerslaan, wat het beeld kleurt.
Beeldvorming
Röntgenfoto’s tonen de meeste stenen, maar niet alle typen en niet altijd de kleinste. Echografie is gevoeliger en brengt zelfs kleine stenen en gruis in beeld, al kunnen minieme stolseltjes soms lijken op steentjes. De dierenarts combineert bevindingen om tot een betrouwbare diagnose en behandelplan te komen.
Behandeling
Pijnstilling en ondersteuning
Een geïrriteerde blaas doet pijn. Goede pijnstilling en soms een krampwerend middel geven je kat snel comfort terwijl de oorzaak wordt aangepakt.
Dieettherapie
Struviet kan doorgaans worden opgelost met een speciaal urine-dieet dat de pH licht verlaagt en de bouwstoffen van struviet beperkt. Natvoervarianten zijn extra waardevol door het hogere vochtgehalte. Belangrijk is strikt voeren en tussendoortjes te vermijden die het effect tenietdoen. Langdurig sterk aanzuren zonder noodzaak is af te raden omdat het de kans op calciumoxalaat kan vergroten; laat het plan daarom evalueren en bijstellen door je dierenarts.
Chirurgie en spoelen
Calciumoxalaat verdwijnt niet met dieet en wordt meestal operatief verwijderd. Bij een obstructie bij de kater wordt de plasbuis onder narcose gekatheteriseerd om de verstopping op te heffen, gevolgd door infuus en monitoring. Bij terugkerende obstructies kan in uitzonderlijke gevallen een chirurgische verbreding van de plasbuis worden besproken.
Antibiotica: alleen wanneer nodig
Bij katten is blaasgruis meestal niet bacterieel. Antibiotica worden alleen ingezet als een kweek een infectie aantoont of als er sterke aanwijzingen zijn. Onnodig gebruik vermijden is beter voor herstel en resistentiebeleid.
Preventie en leefstijl
Meer vocht, minder concentratie
Geef natvoer als complete maaltijd of meng met brok, bied meerdere waterpunten aan en overweeg een drinkfontein. Een scheutje lauwwarm water of ongezouten bottenbouillon door het voer kan de inname verhogen.
Kattenbakmanagement
Zorg voor voldoende bakken, op rustige plekken, goed schoon en passend in formaat. Een prettige bak verlaagt stress en voorkomt ophouden, waardoor urine minder geconcentreerd wordt.
Stressreductie
Creëer voorspelbare routines, bied schuilplekken, speel dagelijks en voorkom conflicten in meerkatshuishoudens. Feromonen kunnen ondersteunend zijn; lees meer over stressvermindering met Feliway.
Gewicht, beweging en prikkels
Houd je kat slank en actief. Spel, klimmen, voerpuzzels en korte speelsessies over de dag verdeeld helpen echt.
Regelmatige controle
Laat na behandeling de urine controleren en plan vervolgens periodieke checks, bijvoorbeeld twee keer per jaar, of volgens advies van je dierenarts.
Veelgemaakte fouten om te vermijden
Niet afwachten bij een mogelijke obstructie, voedingen of snacks mengen die het dieetdoel ondermijnen, te snel stoppen met het struvietdieet, of langdurig sterk aanzuren zonder evaluatie. Zelf dokteren met huismiddeltjes zoals willekeurige zuren of cranberry werkt zelden en kan zelfs schaden. Vraag bij twijfel om professioneel advies.
Uit de praktijk
In de praktijk zie ik dat eenvoudige aanpassingen vaak het grootste verschil maken: strikt het juiste dieet, veel vocht en een stressarm huishouden. Katten die eenmaal klachtenvrij zijn, blijven dat meestal wanneer baasjes consequent blijven en tijdig laten controleren. Zo voorkom je terugval en hou je je kat comfortabel.
Conclusie
Blaasgruis bij de kat is vervelend, maar met de juiste stappen goed te behandelen en vaak te voorkomen. Herken de signalen vroeg, laat je dierenarts gericht onderzoeken en volg het behandelplan consequent op. Bij niet kunnen plassen is het altijd spoed. Met voldoende vocht, passend dieet en een stressarme omgeving geef je je kat de beste kans op een blije, probleemvrije blaas.
Wat is blaasgruis bij de kat en hoe verschilt het van blaasstenen?
Blaasgruis bestaat uit microscopische kristallen in de urine. Als die samenklonteren kunnen ze blaasstenen vormen. Bij katten gaat het meestal om struviet of calciumoxalaat. Struviet kan vaak met dieet opgelost worden, terwijl calciumoxalaat doorgaans chirurgisch verwijderd moet worden. Beide typen ontstaan sneller in geconcentreerde urine en vragen om voldoende vocht en passende voeding.
Welke symptomen wijzen op blaasgruis kat?
Veel voorkomende signalen zijn vaker naar de bak gaan, persen met kleine beetjes, miauwen of pijn bij het plassen, bloed in de urine en veel likken aan de geslachtsdelen. Plast je kat naast de bak, dan kan dat passen bij blaasproblemen. Bij katers die helemaal niet meer kunnen plassen is er sprake van spoed en moet je direct de dierenarts bellen.
Hoe wordt blaasgruis kat vastgesteld door de dierenarts?
De dierenarts onderzoekt een vers urinemonster op kristallen, bloedcellen, eiwit en pH, en kan bij verdenking een kweek inzetten. Beeldvorming helpt om stenen op te sporen: röntgen toont de meeste stenen, echografie is gevoeliger voor kleine structuren. De combinatie van bevindingen bepaalt het type gruis of steen en de beste behandeling.
Hoe wordt blaasgruis kat behandeld?
Behandeling start met pijnstilling en comfort. Struviet wordt meestal opgelost met een speciaal urine-dieet dat de pH licht verlaagt en de urine verdunt, bij voorkeur met natvoer. Calciumoxalaat is niet oplosbaar en vraagt vaak om chirurgie. Antibiotica zijn alleen nodig als een kweek een infectie aantoont. Opvolgcontroles verkleinen de kans op terugval.
Wat kun je doen om blaasgruis bij je kat te voorkomen?
Verhoog de vochtopname met natvoer, meerdere drinkpunten of een fontein, en houd de kattenbak schoon en aantrekkelijk. Verminder stress door vaste routines, spel en schuilplekken; feromonen kunnen helpen. Zorg voor een gezond gewicht en voldoende beweging. Laat de urine periodiek controleren en overleg met je dierenarts over het beste onderhoudsvoer.
